Nơi nâng đỡ những mảnh đời bất hạnh

(HNM) - Trung tâm Nuôi dưỡng trẻ khuyết tật (Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Hà Nội), địa chỉ tại thôn Tràng An, thị trấn Chúc Sơn, huyện Chương Mỹ có nhiệm vụ nuôi dưỡng, phục hồi chức năng, dạy văn hóa, dạy nghề, dạy chữ cho trẻ khuyết tật, trẻ mồ côi, trẻ bị bỏ rơi, trẻ là con hộ nghèo của thành phố Hà Nội từ 01 ngày tuổi đến 18 tuổi. 

Trung tâm có 26 cán bộ, giáo viên, nuôi dạy 90 cháu, nhiều cháu không thể tự vận động... Hằng ngày, các cháu được chăm sóc, dạy dỗ nhờ những tấm lòng cao cả, yêu nghề và sự nhiệt huyết của cán bộ, giáo viên của nơi đây. Tại đây, các cháu được khai thông trí tuệ, khi trở về cộng đồng nhiều cháu đã tự kiếm sống, xây dựng hạnh phúc gia đình. Từ nơi đây, những mảnh đời bất hạnh đã được chắp cánh để trở về hòa nhập với cộng đồng.

1. Cô Vương Thị Hải dạy nhận biết cho lớp chậm phát triển.

2. Cô giáo Đặng Thị Tám Quỳng dạy chữ cho trẻ câm- điếc.

                                                  

3. Những nét ngộ nghĩnh tuổi thơ.

4. Các cháu tự giác lao động theo lịch phân công.

5. Từ việc gấp chăn các cháu cũng được  

     cô Đặng Thị Hồng dạy bảo.

6.Với mức ăn 620.000 đồng/người/tháng, Trung tâm tổ chức cho các cháu ăn 3 bữa/ngày.

                                                              7. Các cháu vui chơi trong sự đùm bọc lẫn nhau.              

Học giao tiếp qua đôi bàn tay

Ngôn ngữ ký hiệu vốn chỉ dành cho người khiếm thính, nhưng ở các lớp dạy ngôn ngữ này, số lượng học viên không khiếm thính lại chiếm đa số.

Học ngôn ngữ ký hiệu là cách nhiều bạn trẻ lựa chọn để xích lại gần hơn với những người chịu thiệt thòi trong cuộc sống.

Không có giáo trình hay âm thanh giảng bài, từ vựng được ghi lên bảng trước mỗi buổi học. Giảng viên chỉ vào từng con chữ rồi dùng đôi tay phác thảo thành ký hiệu lên khoảng không trước ngực. Học viên chăm chú quan sát từng động tác để làm theo. Đó là những gì diễn ra trong lớp học do Câu lạc bộ (CLB) Ngôn ngữ ký hiệu tổ chức mà chúng tôi có dịp theo học trải nghiệm.

                                                                   

                                                         Học viên được hướng dẫn từng động tác ký hiệu - Ảnh: P.H 

Không phát âm thành lời, tất cả thông điệp trao đổi qua lại giữa thầy và trò đều thực hiện trên đôi bàn tay. Những giảng viên là người khiếm thính, câm điếc luôn biết cách truyền đạt bằng các động tác, điệu bộ hài hước, nhờ đó mà lớp học luôn rộn rạo tiếng cười, học viên thoải mái bắt chước các động tác ký hiệu. Kết thúc khóa cơ bản cũng là lúc đôi bàn tay học viên trở nên mềm mại và linh hoạt hơn, sẵn sàng chinh phục các bài học mở rộng, nâng cao vốn từ vựng.

Hiện tại, CLB Ngôn ngữ ký hiệu duy trì đều đặn 2 lớp học với 4 buổi mỗi tuần. Một lớp đặt ở trường Y học dân tộc cổ truyền tại Hà Đông, lớp còn lại thì học nhờ trong trường THPT Trưng Vương trên đường Lý Thường Kiệt (Hà Nội).

“Càng học càng hấp dẫn” là cảm nhận của Đào Minh Thư, giảng viên khoa CNTT trường ĐH Công nghệ - ĐH Quốc gia Hà Nội. Không tự nguyện tìm học ngôn ngữ ký hiệu như nhiều bạn trẻ cùng lớp, Thư được cử đi học để phục vụ dự án tái hiện ngôn ngữ này lên phần mềm máy tính phục vụ người khuyết tật. Đôi bàn tay không còn nhanh nhẹn, dẻo dai như nhiều học viên trẻ trong lớp, Thư gặp không ít khó khăn để theo kịp các bài học, lại thiếu thời gian luyện tập, ôn lại bài cũ nên thường phải “học đuổi”. Nhưng sau khóa cơ bản, Thư cảm nhận ngôn ngữ này có sức hấp dẫn lạ kỳ. Hiện tại, Thư hoàn toàn có thể dùng ngôn ngữ ký hiệu giao tiếp, đảm bảo yêu cầu công việc của cơ quan nhưng Thư vẫn đều đặn đến lớp 2 buổi mỗi tuần để theo học các chủ đề nâng cao.

Nhờ ngôn ngữ ký hiệu hỗ trợ, chúng tôi dễ dàng trò chuyện được với chàng trai có tên rất đẹp, Hoàng Tiến Sỹ, ngụ xã Phú Phương, huyện Ba Vì, Hà Nội. Gia cảnh Sỹ rất bất hạnh: bố Sỹ bị câm điếc, mẹ cũng là người khuyết tật. Hai vợ chồng có với nhau 3 mụn con thì tất cả đều bị khuyết tật di truyền từ bố. Từ nhỏ đến lớn, mọi người trong gia đình cứ ú a ú ớ, nhiều khi không biết nhau muốn gì, cuộc sống vô cùng khổ sở. Lớn lên, anh em Sỹ được ra Hà Nội học ngôn ngữ ký hiệu ở trường Hoa Sữa, không khí trong nhà cũng đỡ căng thẳng vì mọi người bắt đầu hiểu và giao tiếp với nhau qua đôi bàn tay. Ở quê Sỹ hiện có nhiều trẻ em cũng bị khiếm thính. Do đó, không chỉ dừng lại ở khóa học cơ bản trong trường Hoa Sữa, Sỹ còn đang theo học lớp nâng cao và ấp ủ ước mơ mở lớp miễn phí dạy lại cho trẻ em đồng cảnh nơi quê nhà.

Đưa ngôn ngữ ký hiệu vào cuộc sống

Nhằm thúc đẩy việc học và đưa ngôn ngữ ký hiệu vào cuộc sống, lần đầu tiên những người khiếm thính ở Hà Nội và các tỉnh thành phía Bắc đã có một chương trình giao lưu, gửi gắm nhiều thông điệp đến cộng đồng.

Một trong những biện pháp giúp người khiếm thính hòa nhập cộng đồng là đưa ngôn ngữ của họ - ngôn ngữ ký hiệu trở nên phổ biến trong xã hội. Đối với hơn 1 triệu người khiếm thính hiện nay ở Việt Nam, cơ hội cho họ được học tập, tiếp cận với xã hội còn nhiều hạn chế do thiếu những cơ sở dạy ngôn ngữ này.

Bài quốc ca được thể hiện, không phải theo cách thông thường. Những bạn trẻ dẫu chưa 1 lần cất cao lời hát Quốc ca, nhưng vẫn cảm nhận được trọn vẹn ý nghĩa của bài hát

Hoàng Thị Ánh Hồng, Sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Hà Nội nói: “Em rất thích hát bằng ngôn ngữ kí hiệu, em có thể cảm nhận được giai điệu và tình cảm của bài hát”.

Hồng là một thành viên của cộng đồng hơn 1 triệu người khiếm thính ở Việt Nam hiện nay. Với họ, ngôn ngữ kí hiệu là kênh giao tiếp quan trọng nhất, nhưng chỉ có khoảng 70 trường học, trung tâm dành dành cho người khiếm thính, và lại chỉ tập trung ở 1 số tỉnh, thành phố lớn. Điều này đã cản trở người khiếm thính hòa nhập cộng đồng.   

        

Anh Lê Văn Ánh, Chủ tịch Chi hội người khiếm thính Hà Nội tâm sự: “Giáo dục cho chúng tôi hiện còn thiếu và nông. Chúng tôi cũng thiếu người phiên dịch trong các chương trình giao lưu, hay khi giao tiếp với người bình thường. Ngay trong gia đình, chúng tôi cũng không giao tiếp được. Vì thế mà chúng tôi chưa thấy mình được quan tâm và bình đẳng”.

Theo ông Nguyễn Đình Liêu, Chủ tịch hội Bảo trợ người khuyết tật và trẻ mồ côi Việt Nam: “Mấy năm gần đây, chúng ta thay đổi phương pháp tiếp cận là trao quyền cho người khuyết tật, đó là quyền được học tập, quyền được làm việc, quyền hòa nhập với xã hội cộng đồng. Nhưng chúng ta phải tạo điều kiện, cơ hội cho họ. Ví dụ như người khiếm thính muốn giao lưu, có ngôn ngữ với cộng đồng thì họ phải học, phải biết chữ. Và trong gia đình cũng phải giao lưu trở lại, như thế họ sẽ được như người bình thường”.

Nhằm giúp người khiếm thính có một kênh thông tin - giáo dục riêng, từ 1/1/2012, Đài Truyền hình Việt Nam sẽ chính thức phát sóng chương trình “Dạy ngôn ngữ kí hiệu trên truyền hình” trên kênh VTV2. Ngoài ra, chương trình cũng giúp người xung quanh học được ngôn ngữ ký hiệu, từ đó góp phần xây dựng 1 xã hội hòa nhập, không rào cản với họ. Để người khiếm thính có thể cho và nhận những cử chỉ yêu thương từ xã hội.    

Người thầy trên giảng đường không tiếng nói

Khóa đào tạo đại học đầu tiên ở Việt Nam dành cho người khiếm thính được giảng dạy tại Trường CĐSP Đồng Nai. Người rhầy trên giảng đường không có tiếng nói này là Tiến sĩ Ngôn ngữ học Jame Clady Woodward

Đây là khóa học do tổ chức The Nippon Foundation (Nhật Bản) tài trợ. Người thường xuyên có mặt trên giảng đường không có tiếng nói này là Tiến sĩ Ngôn ngữ học Jame Clady Woodward, 60 tuổi, đến từ Đại học Georgetown (Mỹ), Giám đốc dự án “Giáo dục bậc đại học cho người khiếm thính ở Việt Nam” (Opening University Education to Deaf in Vietnam).

Khi còn là sinh viên chuyên ngành ngôn ngữ, Jame Clady Woodward đã chọn ngôn ngữ ký hiệu là đề tài cho con đường nghiên cứu khoa học. Năm 1968, khi đang là sinh viên năm cuối, ông đã từ chối tham gia cuộc chiến tranh ở Việt Nam và nhờ tìm giúp một công việc dạy học cho người bị khiếm thính ở Đại học Gallaudet ở Washington DC, trường đại học đầu tiên trên thế giới về nâng cao trí tuệ toàn diện cho người khiếm thính.

Công việc này đã giúp ông thêm nhiều cơ hội tiếp xúc với người khiếm thính và đã hoàn tất chương trình tiến sĩ chuyên ngành ký hiệu ngôn ngữ.

Bằng mọi khả năng và với sự tài trợ từ Trường Đại học Gallaudet, ông tìm đến với người khiếm thính ở: Hồng Công, Đài Loan, Mêhicô, Pêru, Trung Quốc, Chilê, Thái Lan... Những dự án nâng cao trình độ cho người khiếm thính do ông hoạch định đã được thực hiện thành công tại các nơi này.

Cơ hội đến Việt Nam

Năm 1996, khi đang thực hiện dự án “Ngôn ngữ ký hiệu Thái Lan” ở bậc đại học, ông có cơ hội gặp một số người Việt Nam và trình bày ý định giúp đỡ người khiếm thính ở Việt Nam tiếp cận chương trình giáo dục cao hơn.

Đến đầu năm 1997, tại hội nghị “Thăng tiến phát triển cuộc sống của người châu á - Thái Bình Dương” do ủy ban Kinh tế và xã hội khu vực châu á - Thái Bình Dương tổ chức tại Hà Nội, Trung tâm tật học thuộc Viện Khoa học xã hội đã mời ông tham gia hỗ trợ dự án này.

Với kinh nghiệm 30 năm Tiến sĩ Jame Clady Woodward và Giáo sư, tiến sĩ Mike Kemp (trưởng khoa Ngôn ngữ ký hiệu Mỹ, ngôn ngữ thông dịch Đại học Gallaudet ở Washington DC) đã tự nguyện sang Việt Nam triển khai dự án này.

Năm 1999, dự án được chính thức thực hiện ở Việt Nam và Đồng Nai là địa phương duy nhất được chọn là nơi thí điểm triển khai. Dự án do The Nippon Foundation (Quỹ Nhật Bản) tài trợ với kinh phí 600.000 USD.

Dự án này mở ra một cơ hội mới cho những người khiếm thính, thông qua những kỹ năng: Giảng cho những người khiếm thính, giảng cho những người bình thường muốn giao tiếp với người khiếm thính và tham gia các hoạt động xã hội, hỗ trợ cho trẻ khiếm thính...

Trên giảng đường không tiếng nói

Năm học 2000 - 2001, khóa học đầu tiên được chính thức khai giảng. Tất cả đều học bằng ngôn ngữ ký hiệu nên giảng đường không hề có bất kỳ âm thanh hay tiếng nói nào.

“Dù không âm thanh nhưng lớp học rất sinh động. Mọi người hiểu và chia sẻ với nhau qua ngôn ngữ của đôi tay - ngôn ngữ ký hiệu kỳ diệu này đã mang kiến thức và mở ra cho các bạn khiếm thính nhiều cơ hội” - Tiến sĩ J.C Woodward nói.

Hiện dự án có 58 học sinh được tuyển sinh trong cả nước theo học chương trình từ lớp 6 đến lớp 12, trong đó có 29 học sinh của dự án tham dự và tốt nghiệp THCS, đạt tỷ lệ 100%.

Trong số này có 2 học sinh đỗ loại giỏi và học sinh Nguyễn Hoàng Lâm đỗ thủ khoa năm học 2004-2005. 5 năm triển khai dự án cũng là 5 năm ông Woodward cùng học sinh dự án đã hoàn tất bản thảo bộ sách dạy học ngôn ngữ dấu hiệu Việt Nam và tập 1 bộ từ điển ngôn ngữ dấu hiệu bằng 3 ngôn ngữ (ngôn ngữ dấu hiệu - tiếng Anh - tiếng Việt).

Hiện tiến sĩ J. C. Woodward đang nỗ lực tìm kiếm việc làm cho sinh viên của mình.

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO NGÔN NGỮ KÝ HIỆU THÔNG BÁO TUYỂN SINH

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO NGÔN NGỮ KÝ HIỆU
THÔNG BÁO TUYỂN SINH

Trung tâm Đào tạo Ngôn ngữ Ký hiệu (NNKH) chất lượng cao được thành lập nhằm mục đích:

Do nhu cầu tìm hiểu ngôn ngữ ký hiệu của các bạn trẻ tăng cao. Trung tâm đào tạo ngôn ngữ ký hiệu khai giảng liên tục các lớp cơ bản.

Giúp những gia đình có con em bị câm điếc có thể giao tiếp được với bố mẹ, anh chị và người thân bằng NNKH, vốn có ngữ pháp khác với ngữ pháp thông thường của chúng ta. Đặc biệt bố mẹ, anh chị và người thân cũng biết được ngôn ngữ ấy để giao tiếp với con em mình.

Ngoài gặp khó khăn giống như tất cả những người khuyết tật khác về sinh hoạt xã hội (ví dụ: người khuyết tật không được thi lấy bằng lái xe máy…) thì họ còn gặp những khó khăn riêng trong cộng đồng của họ như việc họ không thể tự đi khám bệnh, tự đi làm CMND, tự đi đăng kí kết hôn, làm giấy khai sinh cho con… Mục đích mở trung tâm còn là để tạo điều kiện cho người khiếm thính được tiếp xúc với các kênh truyền thông và những thông tin xã hội cơ bản.

Trung tâm có các lớp NNKH dành cho người khiếm thính nhằm mục đích bổ sung, hoàn thiện đầy đủ bộ NNKH của cộng đồng, giúp các em giao tiếp hiệu quả hơn trong chính cộng đồng của mình.
NNKH là ngôn ngữ sử dụng hình ảnh để miêu tả sự vật sự việc nên dự án này còn có tiềm năng giúp người bình thường học tập dễ dàng hơn, vì theo nghiên cứu khoa học thì việc vận dụng 2 bán cầu não vừa học vừa tưởng tượng bằng hình ảnh sẽ nhanh hơn và nhớ lâu hơn.

Hiện Trung tâm có 2 mảng đào tạo chính (khai giảng liên tục):

   · Lớp NNKH dành cho người khiếm thính:
        Thời gian: 2 buổi/tuần vào thứ 2 và thứ 4, từ 18h30 đến 20h
        Địa điểm: Trường Tiểu học Nguyễn Du, 32 Lý Thường Kiệt, Hoàn Kiếm, HN
        Học phí: 100.000 VNĐ/tháng (8 buổi)
   · Lớp NNKH dành cho các bạn muốn tiếp xúc với người khiếm thính:
       Thời gian: 2 buổi/tuần vào thứ 2 và thứ 4, từ 18h30 đến 20h
       Địa điểm:Trường Tiểu học Nguyễn Du, 32 Lý Thường Kiệt, Hoàn Kiếm, HN
       Học phí: 200.000 VNĐ/tháng (8 buổi)

Rộ lên trào lưu “học ngôn ngữ kí hiệu”

Thầy Sơn đang say mê giảng bài cho các bạn Trước kia, ngoại trừ người câm, điếc phải sử dụng ngôn ngữ kí hiệu thì chỉ có một bộ phận nhỏ những người tình nguyện viên quan tâm đến phương tiện giao tiếp này. Nhưng gần đây, các bạn trẻ rất bình thường lại đến với lớp học ngôn ngữ đặc biệt này một đông. Phần đông đó là các sinh viên ở các trường như KHXH&NV, Ngoại thương, Giao thông, Cao đẳng đường sắt… Tò mò , thích, đam mê… Đó là những nguyên nhân khiến các bạn đến với môn học đặc biệt này. Tại lớp dạy ngôn ngữ kí hiệu do thầy Đỗ Hoàng Thái Anh, thành viên chi hội người câm điếc Hà Nội giảng dạy khi mở lớp mới tại 76 Giảng Võ đông nghẹt người đến đăng kí. Vì theo quy định của trung tâm, mỗi lớp chỉ nhận số lượng học viên nhất định cho nên rất nhiều người phải năm lần bảy lượt đăng kí mới có tên trong danh sách. Cầm tờ danh sách học viên có tên mình trên tay, Nguyễn Thị Ngọc Ánh (SV Đại học KHXH&NV) phấn khởi khoe: “Đây là lần thứ 4 mình đăng kí học lớp này đấy. Ba lần trước đăng kí qua mạng nhưng đều đến chậm, người ta chốt danh sách rồi, lần này mình “đánh” quả ăn chắc, đến tận nơi đăng kí mới được”. Không ít thành viên ban đầu tham gia câu lạc bộ chỉ vì tò mò, muốn tìm hiểu về ngôn ngữ ký hiệu của người khiếm thính. Thế rồi nhiều bạn thấy gắn bó trực tiếp với thứ ngôn ngữ này từ bao giờ không biết . Bạn Nguyễn Thúy Hằng, sinh viên Đại học Kinh tế Quốc dân cho biết: “Ban đầu khi tìm đến với lớp học vì ý thích muốn biết thêm ngôn ngữ của người câm điếc giống như một “ngoại ngữ”. Nhưng sau khi tham gia các hoạt động tình nguyện, mình mới hiểu được những khó khăn của những người khiếm thính khi họ phải giao tiếp với người bên ngoài. Vì vậy, mình đã tham gia học một cách bài bản, góp phần giúp đỡ họ”. Cùng với lớp cơ bản, hiện 2 lớp chuyên sâu về ngôn ngữ ký hiệu, với khoảng 50 bạn trẻ theo học, vẫn tiến hành đều đặn (một tuần 3 buổi) trên đường Nguyễn An Ninh. Vào các buổi chiều thứ 2, thứ 4 bạn Nguyễn Hải Hà (sinh viên Ngoại Thương) vẫn vượt hơn 10 cây số để đến với lớp học. “Mặc dù đoạn đường đến lớp học cũng khá xa, hôm nào đi qua đoạn Trường Chinh cũng bị tắc đường nhưng cứ nghĩ đến việc các thầy giáo ở trung tâm câm điếc say mê giảng bài rồi không khí cởi mở vui vẻ của các bạn cùng lớp khiến mình không thể bỏ buổi học được”, Hà chia sẻ. Ở một số trường như Đại học KHXH&NV hay Cao đẳng đường sắt đã thành lập câu lạc bộ “Nhóm ngôn ngữ ký hiệu” và thu hút được đông đảo các bạn sinh viên tham gian. Từ đó khiến các bạn hiểu hơn về thứ ngôn ngữ “lạ” này Một lớp học ngôn ngữ ký hiệu Học ngôn ngữ kí hiệu khó hơn học ngoại ngữ Không ít bạn khi học ngôn ngữ ký hiệu đã nhận xét như vậy. Đặc trưng của loại ngôn ngữ này là dùng những động tác kí hiệu của bàn tay để truyền đạt ý của mình đến người khác. Tuy nhiên, rất nhiều động tác khi thực hiện lại có nhiều nét tương đồng, thậm chí rất giống nhau. Vì thế chỉ cần làm sai đi một chút là thông điệp truyền tới người nghe đã bị lệch hoàn toàn. Đấy chính là lí do mà một số sinh viên ban đầu rất hào hứng nhưng chỉ sau một thời gian theo học, thấy khó khăn quá nên bỏ giữa chừng. Tuấn Anh, sinh viên trường Giao thông cho biết: “Thật sự học ngôn ngữ ký hiệu không dễ một chút nào. Có rất nhiều từ na ná giống nhau khiến mình làm toàn bị sai. Sau này nếu có thời gian mình sẽ học lại chứ bây giờ thực sự mình đầu hàng”. Một lí do khác khiến cho việc học ngôn ngữ kí hiệu trở nên thật sự khó khăn là sự chưa thống nhất về quy ước giữa các vùng, thậm chí là trong một khu vực. Trao đổi với chúng tôi, anh Đỗ Thanh Sơn , người đang giảng dạy tại lớp học ngôn ngữ ký hiệu cho biết: “Tôi đã từng đi dạy và làm việc với chi hội người câm điếc ở nhiều địa phương và thấy hầu như ở địa phương nào cũng tồn tại nhiều cách dùng riêng của mình. Cách nói chuyện của người câm điếc ở Hà Nội khác với ở Hải Phòng, ở TPHCM khác với ở Đồng Nai…”. Nhưng đối với những bạn trẻ thật sự đam mê ngôn ngữ ký hiệu thì các bạn luôn vạch ra những phương pháp để học tốt nhất. Bạn Phương Thảo chia sẻ: “Muốn thành thục và thuộc ký hiệu, mình chỉ còn cách chăm chỉ, tập trung ngay trên lớp. Vào chủ nhật mình thường đến trường Hoa Sữa cùng câu lạc bộ ngôn ngữ ký hiệu. Giao tiếp nhiều với các bạn khiếm thính ở đó khiến việc học của mình đạt hiệu quả tốt hơn”. Mặc dù học ngôn ngữ ký hiệu không phải là dễ nhưng nhiều bạn trẻ nhận thấy được rằng học ngôn ngữ ký hiệu khiến các bạn tư duy tốt hơn, giao tiếp tự tin hơn và đặc biệt học ngôn ngữ kí hiệu vì một tấm lòng nhân ái, các bạn có thể giúp đỡ rất nhiều khiếm thính hòa nhập với cộng đồng.

Sẽ có chương trình TV dạy ngôn ngữ cho người khiếm thính?

VH- Việc khó giao tiếp với người bình thường đã là một nỗi khổ của người khiếm thính, nhưng họ còn gặp khó khăn hơn trong cuộc sống riêng tư và đặc biệt thiệt thòi trong việc hưởng thụ các chương trình giải trí.

Chuyển nghề vì thương chị

Khi biết chúng tôi muốn gặp trực tiếp những người dẫn chương trình bằng ngôn ngữ của người khiếm thính, BTV Nguyễn Quang Huy khuyên chúng tôi nên gặp MC Vũ Hoàng Lan vì cô được coi là thủ lĩnh của nhóm.

Gặp Lan những ngày này thật khó vì cô đang “phiên dịch” cho nhóm đại biểu người khiếm thính tại một hội nghị dành cho những người khuyết tật được tổ chức tại Hà Nội. Và thật may, lúc gặp Lan ngay tại hội nghị, cô đã mời được cả 3 lãnh đạo chủ chốt của Chi hội Người khiếm thính Hà Nội cùng tham gia cuộc trò chuyện...

Lan cho biết, cô là người duy nhất trong số 8 ứng viên được giới thiệu tới làm việc ở chương trình thời sự của VTV có người nhà bị khiếm thính. Chị ruột của Lan là Vũ Thùy Linh bị khiếm thính từ nhỏ, người em thân thiết nhất, gắn bó nhất, cũng là “người phiên dịch” của Linh chính là Lan.

Có lẽ do chị em gần gũi từ nhỏ, suốt ngày nói chuyện với nhau bằng cử chỉ nên ngôn ngữ của người khiếm thính đã ngấm vào cô như một phần kiến thức bản năng vậy.  Tốt nghiệp khoa Kế toán Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, nhưng “nghề” chính của Lan hiện nay là phiên dịch cho người khiếm thính.

Từ trái sang: Lê Văn Ánh, Vũ Thùy Linh, Trần Ngọc Tuấn

Ngay từ khi còn học phổ thông và vào ĐH, Lan khá nổi tiếng vì cô là người hiếm hoi có thể “nói” được bằng ngôn ngữ của người câm điếc. Còn bây giờ, ngoài việc hợp tác với chương trình thời sự của VTV mới đây, Lan "phiên dịch" cho khá nhiều các hội nghị lớn dành cho người khuyết tật và hiện đang làm MC ngôn ngữ khiếm thính cho kênh O2TV. Lan tâm sự, cô chưa tìm việc làm đúng ngành kế toán đã học vì cô quá thương chị ruột. Công việc của cô hiện nay liên quan đến ngôn ngữ của người khiếm thính cũng giúp cô hoàn thiện thứ ngôn ngữ đặc biệt này, trước hết là để cô có thêm điều kiện gần gũi chia sẻ, giúp đỡ, an ủi người chị khuyết tật năm nay đã 31 tuổi nhưng vẫn chưa xây dựng gia đình...

Người khiếm thính thiệt thòi đủ đường

Ông Lê Văn Ánh- Trưởng Chi hội Người khiếm thính Hà Nội đã ngậm ngùi bày tỏ như thế khi gặp gỡ phóng viên Văn Hóa bên lề hội nghị dành cho người khuyết tật. Điều đầu tiên ông Ánh vừa xin lỗi vừa giãi bày với chúng tôi là không phải ông cũng như những người khiếm thính khác ngại gặp gỡ người lạ, mà đơn giản vì người khiếm thính chỉ có thể “nói chuyện” với người khác bằng một trong 2 cách, đó là viết ý nghĩ ra giấy hoặc bằng cử chỉ.

Cả 2 cách này đều khá bất tiện và không phải người khiếm thính nào cũng biết chữ để viết. Ông Ánh cho biết, Chi hội Người khiếm thính Hà Nội có khoảng 360 thành viên và cả thành phố có khoảng 4.000 người khiếm thính. Đa số họ không chỉ gặp khó khăn trong giao tiếp hằng ngày, mà còn rất thiệt thòi trong hưởng thụ các chương trình giải trí, và đặc biệt trong cuộc sống lứa đôi.

Thường thì những người khiếm thính lập gia đình với nhau, nhưng cũng có những người khiếm thính xây dựng gia đình với người bình thường. Những cặp như thế rất hiếm và nhiều cặp trong số này đã phải chia tay nhau, chủ yếu là vì bất đồng trong giao tiếp và biểu lộ tình cảm. Bản thân ông Ánh cũng có vợ là người khiếm thính nhưng con của 2 người thì lại bình thường. Họ giao tiếp với nhau bằng ngôn ngữ cử chỉ, nhưng cả 2 vợ chồng “nói chuyện” với người bên ngoài đều cần “phiên dịch” nên khá bất tiện.

Sở dĩ những người khiếm thính bị thiệt thòi như thế là do họ rất khó khăn trong việc học văn hóa. Người khiếm thính chủ yếu học văn hóa hết lớp 5 vì ít có những chương trình cao hơn dành cho họ. Việc học nghề càng khó hơn và hầu hết là họ mày mò tự học, chủ yếu là các nghề không đòi hỏi nhiều kiến thức kĩ thuật. Như chị ruột của MC Vũ Hoàng Lan, hiện nay ngoài công việc ở Chi hội Người khiếm thính Hà Nội, chị cũng làm thêm nghề thiết kế đồ họa để kiếm sống...

Xử lý kỹ thuật chương trình

“Chúng tôi mong có nhiều chương trình như thế!”

Khi được hỏi về chương trình thời sự dành riêng cho người khiếm thính, cả 3 lãnh đạo của Chi hội Người khiếm thính Hà Nội, vốn là người khiếm thính đều “đồng thanh” trả lời như thế. Đối với họ, các chương trình giải trí rất ít. Thế giới giải trí của họ là một vài bộ phim nước ngoài có phụ đề, còn các chương trình TH trong nước thì chỉ xem được những chương trình giá cả (có hiện lên những con số cụ thể) và mới đây là chương trình thời sự của VTV, còn âm nhạc đối với họ dường như chưa bao giờ hiện hữu.

Ông Trần Ngọc Tuấn- Phó trưởng Chi hội Người khiếm thính Hà Nội, người được phân công dạy văn hóa cho những người khiếm thính cho biết, đa số người khiếm thính không biết chữ và dạy văn hóa cho họ vô cùng gian nan. Việc dạy hoàn toàn bằng cử chỉ khó khăn đã đành, có người biết mặt chữ nhưng lại không biết nghĩa, và từ việc biết chữ đến việc đọc hiểu được các đoạn văn là cả một quá trình dài. Ngôn ngữ giao tiếp và biểu cảm của người khiếm thính là thứ ngôn ngữ rút gọn, chẳng hạn họ không “nói” “chào ông”, “chào cô” mà chỉ có kí hiệu “chào” chung cho tất cả mọi người...

Nhiều người khiếm thính biết chữ nhưng không thể đọc báo, xem truyện mà chỉ có thể dùng chữ để giao tiếp lẫn nhau. Bởi thế nên những chương trình giải trí dành riêng cho họ càng trở nên quý giá...

Về vấn đề này, những người làm chương trình thời sự cho người khiếm thính cho biết, hiện nay, ngôn ngữ ký hiệu ngoài việc áp dụng trong chương trình Thời sự lúc 22h trên VTV2, Đài Truyền hình Việt Nam còn áp dụng tại một số chương trình trên kênh O2TV, kênh chuyên về sức khỏe trên hệ thống truyền hình cáp của VTV. “Tiếp xúc với những người khiếm thính tại Hội Những người khuyết tật Hà Nội, tôi được biết họ và những người khiếm thính trên địa bàn cả nước rất mong muốn có một chương trình chuyên về dạy ngôn ngữ ký hiệu cho người khiếm thính trên truyền hình. Còn nhiều yếu tố để hoàn thiện, nhưng tôi tin trong tương lai VTV có thể sẽ sắp xếp được”, BTV Nguyễn Quang Huy của Ban Thời sự- VTV nói.

Lớp học giao tiếp với người khiếm thính

Lớp học giao tiếp với người khiếm thính

Để giao tiếp được với người câm điếc, nhiều bạn trẻ thậm chí cả người già cũng tìm đến lớp học ngôn ngữ ký hiệu ở Hà Nội. Tất cả cùng chung một mục đích được hòa nhập dễ dàng 

Để giao tiếp được với người câm điếc, nhiều bạn trẻ thậm chí cả người già cũng tìm đến lớp học ngôn ngữ ký hiệu ở Hà Nội. Tất cả cùng chung một mục đích được hòa nhập dễ dàng với người khuyết tật ở mọi nơi.

Lớp ngôn ngữ ký hiệu được tổ chức vào các buổi tối tại trường THCS Trưng Vương, quận Hoàn Kiếm, với khoảng hơn 30 học viên. Người giảng là 2 thầy giáo khiếm thính Đỗ Hoàng Thái Anh và Đỗ Thanh Sơn.

Với sự trợ giúp phiên dịch đắc lực của Le Thanh Hoa, Chủ nhiệm CLB ngôn ngữ ký hiệu Hà Nội, 2 thầy giáo trẻ dễ dàng hơn rất nhiều trong việc truyền đạt phương pháp nói chuyện của người khiếm thính.

Lớp học đang ngày càng thu hút đông đảo giới trẻ tìm đến, trong đó có cả những người lớn tuổi. Nhiều học viên cho biết, học ngôn ngữ ký hiệu để có thể giao tiếp dễ dàng hơn với người khiếm thính. Nhiều người phải học tới một năm mới thành thạo các ngôn từ.

Theo chân 'đoàn làm phim' ngôn ngữ ký hiệu

Phần hai của series phim tài liệu về Hà Nội phải tạm hoãn nhiều lần do thời tiết xấu.

Hoa giới thiệu trường đại học đầu tiên ở Việt Nam bằng ngôn ngữ ký hiệu khiến nhiều du khách ngạc nhiên.

Trước khi có sự hỗ trợ của một độc giả, cả nhóm dùng máy ảnh du lịch để quay.

Thày Đỗ Thanh Sơn (bên phải), giáo viên Câu lạc bộ Ngôn ngữ ký hiệu, cũng có mặt để trợ giúp nhóm làm phim.

Hoa trao đổi với thày Sơn để thống nhất một số dấu hiệu.

Câu chuyện giữa người thày và các học trò này diễn ra trong im lặng. Họ chỉ ra dấu cho nhau.

Là một trong số những thành viên trụ lại cuối cùng, cậu sinh viên năm hai, Hồng Phong, muốn tham gia dự án phim này để có cơ hội biết hơn về ngôn ngữ của người câm, điếc.

Trao đổi trước khi lên hình.

Sau hồ Gươm và Văn Miếu, nhóm của Hoa dự tính sẽ làm phim về làng gốm Bát Tràng.

'Tiệc im lặng' của giới trẻ Hà thành

Căn phòng chật ních người nhưng chẳng ai nói với ai lời nào chỉ ra hiệu với nhau bằng tay. Tiệc vô ngôn của Câu lạc bộ ngôn ngữ ký hiệu tối qua diễn ra trong tiếng nhạc du dương, trong không khí tĩnh lặng làm tất cả những người có mặt hiểu ra giá trị của lời nói và trải nghiệm thế giới đặc biệt của người khiếm thính. 

Những khuôn mặt nhăn nhó khi muốn diễn đạt ý của mình mà lại không được phép mở miệng nói, những nụ cười rạng rỡ khi nỗ lực làm người đối diện hiểu thành công, những mẩu giấy viết ngắn gọn vài dòng hỏi han, làm quen trao nhau... Tất cả diễn ra tại bữa tiệc đặc biệt trong một quán cà phê nhỏ trên đường Trần Bình Trọng, Hà Nội, tiệc không nói hay còn được gọi với cái tên mỹ miều, tiệc vô ngôn (Silent Party). 

Giống như mọi bữa tiệc khác, Silent Party cũng có đồ ăn, nước uống và cả các chương trình kịch, trò chơi nhưng điều khác biệt ở đây là mọi thứ đều diễn ra trong yên lặng. Nếu không dùng được thủ ngữ, mọi người có thể dùng giấy, bút đặt sẵn trên mỗi bàn tiệc để nói chuyện. Phía sau mỗi tấm vé tới dự Silent Party đều có in ký hiệu cơ bản đủ để người tham gia thấy ngỡ ngàng và tò mò muốn khám phá. Khắp phòng là những dòng chữ yêu cầu mọi người không cất lời hiện trên màn hình tivi lớn treo trên tường. Bất cứ ai bước vào căn phòng này cũng đều được đề nghị để điện thoại ở chế độ rung và được phép giao tiếp bằng mọi hình thức, trừ tiếng nói. Bữa tiệc từ thiện diễn ra nhằm gây quỹ ủng hộ cho các em bé khiếm thính nghèo có một năm học mới đầy ắp tiếng cười, một mùa Trung thu lấp lánh và ấm áp.

Ở một góc phòng, đôi bạn trẻ đang làm quen bằng cách ghi ra giấy. Thỉnh thoảng, cô gái nhìn chằm chằm vào mặt sau vé mời có in các ký hiệu để cầu cứu. Cậu bạn đứng cạnh ghi ra giấy những câu hỏi ngắn gọn rồi đưa cho cô. Cứ thế, cuộc trò chuyện của hai người diễn ra dưới ánh nến, chẳng tốn lời nào. Muốn được người khác ôm, được người khác vuốt tóc, một anh chàng khác dán tờ giấy ghi dòng chữ to đậm sau lưng và đi khắp phòng. Gặp ai anh này cũng chỉ vào lưng. Người đối diện hiểu ra và tươi cười ôm chầm lấy anh.

                                                      Không lời nói, tất cả chỉ trò chuyện với nhau bằng ký hiệu.

Hàng ngày khi ra đường, không khó để bắt gặp hình ảnh của các chàng trai, cô gái ăn mặc đẹp, đi xe xịn nhưng lại cẩu thả và phung phí lời ăn tiếng nói của mình. Trong khi đó với những người khiếm thính, việc cất tiếng là cả một mơ ước. Đó chính là lý do để Lê Thanh Hoa, chủ nhiệm Trung tâm bộ ngôn ngữ ký hiệu, và một nhóm các bạn trẻ có sáng kiến tổ chức tiệc vô ngôn.

"Mục đích của em và các bạn là giúp người bình thường trải nghiệm và thêm trân trọng lời nói đồng thời tạo cơ hội cho các bạn khiếm thính có cơ hội hòa nhập với cộng đồng", Hoa chia sẻ.

Theo Hoa, trong một không gian như vậy, ai cũng giống ai và nếu bạn có là người câm, điếc thì cũng không ai nhận ra bạn khác biệt. Toàn bộ các tiết mục trong chương trình đều do các em khiếm thính biểu diễn, ngoài ra còn có sự góp mặt của nghệ sĩ kịch câm. Mọi kinh phí tổ chức tiệc đều do trung tâm của Hoa bỏ tiền túi và có một phần hỗ trợ của quán cà phê.

Suốt hai tiếng không được nói đến khi MC Thanh Hoa trả lại tiếng nói cho mọi người ở cuối chương trình, tất cả ồ lên vui sướng vì được giải phóng. "Câu đầu tiên của em sau khi tiệc kết thúc đó là được nói rồi", Như Quỳnh, sinh viên năm 2 Đại học Bách Khoa Hà Nội, cười tươi. Mới học ngôn ngữ ký hiệu chưa đầy một tháng nhưng Quỳnh đã có thể giao tiếp cơ bản. "Bước vào căn phòng này, em thấy mọi thứ đều khác biệt so với những gì ồn ã bên ngoài. Lúc đầu em thấy lúng túng nhưng sau vận dụng hết những gì được học để nói, đến khi quen dần thì tiệc kết thúc", cô nàng tỏ vẻ tiếc nuối không khí vui vẻ của bữa tiệc.

                                 Ba bạn khiếm thính Thảo, Trang, Hường (từ trái qua) đang nói chuyện cùng mọi người.   

Chưa biết tí gì về ngôn ngữ ký hiệu, Minh theo bạn tới Silent Party vì tò mò. Nữ sinh năm 2 Đại học Y tế Công cộng cho rằng chương trình thật ý nghĩa. Với cô, hai giờ bước vào thế giới của người câm điếc khiến cô thêm trân trọng món quà của tạo hóa dành cho mình. Minh thấy vui vì được gặp gỡ nhiều người và thêm đồng cảm với các bạn thiệt thòi hơn mình.

Silent Party kết thúc, cánh cửa phòng mở ra khiến mọi âm thanh phía ngoài ùa vào phá tan không khí không lời nói bên trong. Ai nấy đều cố gắng nói thật nhiều như đã lâu lắm chưa được cất lời. Hoa bảo, sắp tới, cô định tổ chức Silent Party 

như thế này cho các em câm, điếc trong Nam nhân dịp trung thu. "Để có kinh phí, chúng em rất cần sự ủng hộ của mọi người", vừa nói, Hoa vừa vui vẻ đáp lại cái bắt tay, câu cảm ơn của những người tới dự tiệc.

Trong gian phòng với hơn 300 người tham dự không có tiếng nói, chỉ có nhạc là âm thanh duy nhất, các bạn trẻ Hà thành đã giao lưu, trò chuyện với nhau bằng cách diễn đạt cử chỉ của người khiếm thính.

Đây là lần đầu tiên một buổi tiệc vô ngôn dành cho các bạn trẻ Việt Nam diễn ra, do CLB ngôn ngữ ký hiệu tổ chức. Địa điểm là một quán café rộng chừng 200 m2 trên phố Trần Bình Trọng (Hà Nội). Hơn 300 người đã tham dự, gấp đôi số vé bán ra, chủ yếu là bạn trẻ bị câm điếc.

Khách tới đây được hòa mình vào bầu không khí không tiếng nói, tiếng cười và không cả xì xào bàn tán. Tất cả được biểu hiện bằng ánh mắt, cử chỉ. Trong ánh nến le lói, đèn tắt hết, chỉ có tiếng nhạc du dương, các bạn trẻ được dịp trò chuyện thoải mái bằng ngôn ngữ cơ thể.

                                    Một trò chơi trong đêm tiệc vô ngôn. Ảnh: Hoàng Hà.

Có bạn phải cầm tấm vé in các ngôn ngữ ký hiệu để tập làm quen, nhiều bạn do khó khăn phải viết ra giấy, một số lại dùng điện thoại di động để đánh text. Người bình thường cố gắng tìm cách nói chuyện với người khiếm thính, còn người bị khiếm thính lại dạy cách truyền đạt thông tin bằng tay.

Ngay cả phóng viên, thành viên Ban tổ chức khi tác nghiệp cũng phải im lặng và phối hợp làm việc bằng ngôn ngữ cơ thể. “Chúng tôi muốn truyền tải những thông điệp tuyệt vời của sự im lặng mà hàng ngày mọi người đang thiếu trong một xã hội xô bồ, ồn ào. Người khiếm thính trao đổi với nhau như thế nào, khác sự im lặng của chúng ta như thế nào, câu trả lời chính là ở các bạn trong buổi tối nay”, bạn Thanh Hoa, thành viên Ban tổ chức cho biết.

Sau buổi Silent Party - Tiệc vô ngôn đêm qua, CLB đã thu được một số tiền nhỏ để giúp đỡ những bé khiếm thính nghèo chuẩn bị cho năm học mới và mùa Trung Thu.

    

                                             

Nối vòng tay bé làm từ thiện

TP - Ngày 9 - 4, tại Hà Nội, các tổ chức cộng đồng và tổ chức phi chính phủ tổ chức chương trình từ thiện dành cho trẻ em, nhằm gây quỹ cho 100 trẻ mồ côi và khuyết tật thính giác ở Trung Tâm Nuôi dạy Trẻ mồ côi Khuyết tật Chúc Sơn, Hà Đông, Hà Nội.

Trẻ em nước ngoài tham gia chương trình từ thiện.

Đây là chương trình được sự hưởng ứng của đông đảo các cá nhân, tổ chức đại diện doanh nghiệp tư nhân, thanh niên, tình nguyện viên, cùng tham gia, tạo một sân chơi khỏe mạnh, sáng tạo, vui vẻ cho các em vào dịp cuối tuần.

Chương trình được tổ chức với quy mô vừa và nhỏ, thu hút hơn 50 trẻ em dưới 15 tuổi tham gia, chia làm những góc nhỏ để các em lựa chọn. Sân chơi bao gồm góc học giao tiếp bằng ngôn ngữ ký hiệu, góc vẽ mặt, góc tái chế, góc học tiếng anh, góc bán đồ cũ, góc bán đồ ăn uống.

Chị Đặng Thu Phương, Trưởng phòng Quản lý Biến đổi Khí hậu, thuộc tổ chức CARE, cho biết, đây là một trong những sân chơi vui khỏe, lành mạnh cho trẻ em,, giáo dục các em hiểu biết nhiều hơn về hoạt động từ thiện.

Số tiền thu gom được sau chương trình sẽ được gửi đến trẻ em khuyết tật thính giác ở Hà Đông thông qua tổ chức phi chính phủ Little Tigers, để mua đồ dùng học tập, sách vở hoặc đồ chơi cần thiết.

Chị Thu Phương cho biết thêm, thời gian tới, chương trình sẽ được mở rộng để kết hợp với các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương nhằm tuyên truyền và tổ chức những buổi sinh hoạt tương tự cho trẻ em dân tộc thiểu số ở miền núi.